ZÜLKADİRİYE TÜRKMENLERİ
Milattan Önce Bin yılda, Kuzeydoğu Asya'dan Ötüken’e
inen Oğuz
Boyları Hun İmparatorluğunu kurmuşlar;Taştık,Togar Medeniyet
lerini oluşturarak, Milletler Medeniyeti içinde yer almışlardı.
MÖ:6.yy'da Münferid yaşamaya başladıkları,BatıTürkistan'da;MÖ:
3.yy'da sayıları arttı. MÖ:177’de Mete zamanında, kalabalık Oğuz
Nufusu; Üstyurt, Hazar Denizi Kıyısı, Turan Ovasına yerleştiler.
Oğuzların Anayurdu Doğu Türkistandan, Batıya göç eden Oğuz
Boyları “Batı Oğuzları”Göç sonrasında,Anayurtlarında yaşamaya
devam eden Oğuzlara; “Doğu Oğuzları”denir. Köktürk, Gazneli,
Karahanlı,Devletlerini ‘Doğu Oğuzları’(KansuTürkleri)kurmuşlardır.
Anayurttan; Üstyurt’a göçen “Selçuklular”, Turan Ovası'na göçen
“Bayatlar” Kırım’a göçen“Tatarlar” Avrupa'ya göçen Oğuzlar“Batı
Oğuzları”dır.
Karakorum merkezli yaşayan Tunguz(Oğuz)ların Bayat Boyu; Doğu
dan,Batıya göçmeleriyle,Seyhun Irmağı Kıyı Boyunca, Hazar'a kadar,
Turan Ovası’nda yurt tutmuşlardır.Bir dönem Karahanlı Coğrafyasına
dahil olsalar da, göç sonrası aldıkları “Batı Oğuzları” ismiyle oluşan,
kültür dairesi içinde varlıklarını sürdürmüşlerdir: Üstyurt'ta yaşayan
Selçukluların oluşturdukları,siyasi, askeri birlik içinde, yer almışlar ve
Birlikte kurdukları,Selçuklu Devleti içinde yaşamışlardır.Bayatlar,Batı
Oğuzları(Selçuklularla) Önasya'ya, Anadolu'ya yayılmışlardır.[1]
Oğuzlar; Batı Türkistanda, yarı göçebelikten yerleşik (şehir)yaşamına
geçtiler. Hayvancılık yanında, Tarım, toplumu oldular. 300 Yıllarında
kurdukları siteler, o döneminin Dünyada eşsiz şehir örneklerini oludu.
Kaşkarlı Mahmut: Oğuzların, Bozok, Bayat Boyu; Beş Aşirettir:
Zülkadiriye Türkmenleri (Mamulu Oğuzları)
Kacarlı Türkmenleri,(Şambayat Türkmenleri)
Akbayat Türkmenleri(Kerkük Türkmenleri)
Kocacık Türkmenleri(Kocacık Yörükleri)
İnallı Türkmenleri (İnallı Yörükleri)
Oğuz, Bozok, Bayat Boyu; Zülkadiriye Türkmenleri, Asker sınıfından
dır. Bayatların “Mamulu” kolundan Aileler; Kur'an'da "Zülkar neyn"
ismi verilen,Oğuz Han’a izafeten,Oğuzhan’nın şehri anlamına gelen
“Zülkadiriye” den isim alır. Zülkadiriye’ye yerleşen Mamulu Oğuzları
ilk Müslüman Aşiretlerindendir.
Zülkadiriyeliler, Zülkadirler, Zülkadiroğlu isimleriyle Tarih sahnesinde
yer almışlardır. Zülkadirlinin: Babaocağı; Mamulu Aşireti,Merkez Oba
sı; Zülkadiriye Obası. Beylik Hanedanı; Zülkadirli Aşireti, Zülkadiroğul
ları Sülalesidir.Anadoluda Beylik Kuran Dulkadiroğullarıda Zülkadiriye
Türkmenlerindendir. Zülkadiriyeliler Sunni Hanefi Mezhebindendirler.
Gittikleri Coğrafyadan isim almış ya da kurdukları yeni yurtlarına isim
lerini vermişlerdir.Orta Asya,Kafkasya,İran,Irak,Suriye,Anadolu,Coğ
rarafyasına dağılmışlardır.Mamulu Oğuzları:Zülkadirlidenayrı,Mamulu
ismini kullanmaya devam etmişler.Sunni ve Şiiliği benimsemiş Oymak
ları İran,Kafkasya,Irak,Suriye,Anadolu’da Yurt tutmuşlardır.
Oğuz Bayat Boyu Mamulu Oğuzları
Zülkadiriye Türkmenlerinin Obaları:
1-Mamulu Aşireti(Merkez Oba)
2-Zülkadirli Aşireti
3-Şerik Obası;Şahrulu Aşireti(Dulkadiroğulları)
4-Zeytinli Aşireti
5-Celilli Aşireti
6-Melek(Cemelek)Civelekli Aşireti
7-Yaycılı Aşireti.
Zülkadiriye Türkmenleri’nin -Anadolu Aşiretleri- Oğul Aşiretleridir.
Zülkadiriye Türkmenleri; Oğuz, Bayat Boyu Asker Sınıfındandır.
'Sunni Hanefi itikadında olmaları nedeniyle,Selçuklu Ordularında
'Serdengeçti' Asker olan Zülkadirliler ve Oğul Aşiretleri Anadolu'ya
Selçuklu Ordularıyla gelmişlerdir.Zülkadirli TürkmenYörükleri,Orta
Asya’dan, Anadolu’ya Beylikler Döneminde de yerleşmeye devam
etmişlerdir.
Selçuklu sonrası Anadoluda, Beylikler Döneminde; Zülkadiriye
Türkmenleri; Anadoluda, “Zülkadrye Eyaleti”Beyliğinden Önce;
Samsun, Amasya, Çorum, Sıvas, Giresun, Coğrafyasında 13 yıl
süren "Zeytun Beyliği"ni kurmuşlardır. Zeytun Beyliği, Anadolu
Türk Birliği için, Osmanlı Beyliğine katılmıştır. Malatya, Sıvas
Adıyaman, Kayseri, Samsun, Giresun, Amasya, Çorum, Maraş,
Adana, Niğde Mersin Hatay, Halep, Şam Bölgelerinde kalabalık
nufusu olan Zülkadirliler. Anadoluya Selçuklu fetih Döneminde
geldiler. Anadolu’da kurulan Türkmen Beylikleriyle (Dulkadir
Oğulları, Ramazanoğulları, Çobanoğulları, Karamanoğulları v.d)
uyum ve birlik içinde olmuşlardır. Ör. Zülkadirliden, Zeytinoğlu
Sülalesinin, Maraş Oymağı(Divitliler), Dulkadiroğlu Beyliği’ nin
Yazışma, Büro ve Arşiv yönetimini üstlenmişlerdir. Devlet Arşiv
Belgelerinde; Birlik, Asayiş ve Devlet otaritesine karşı işlenmiş
suç listelerinde Zülkadiriye Türkmenlerinin isminin geçmediği
görülür. Tarih Boyu, Devlet yanlısı Serdengeçtiler yetiştirmiş
Aşiretler zinciridir.
Yavuz Sultan Selim Han; Dulkadiroğlu Beyliğinin Memlüklülerle,
Osmanlı arasında ikili siyasetleri nedeniyle Mısır Seferi dönüşü
Dulkadiroğlu Beyliğine (1517) son vermesinden sonra;Dulkadir
Oğullarını Kırşehir tarafına zorunlu iskan etmişdir.
Osmanlı Devleti; Maraş çevresinde nufus çoğunluğuna sahip
olan, Zülkadriye Türkmenlerinden Zülkadiroğullarını, Maraş
Coğrafyasında Kurulan Sancağın Başına Bey olarak atamıştır.
Sancak “Zülkadriye Sancağı”ismini almıştır. Zülkadiroğulları
yönetimindeki “Zülkadriye Sancağı” 1522’de Zülkadriye Eya
leti Olarak, Osmanlı Devleti Halep Beylerbeyliğine bağlandı.
1636’ da Meşhur Kanlı Geçit Vuruşmasında; Birlik Oluşturan,
Zülkadiroğlu,Bozdoğanoğlu,Kozanoğlu,Dadaloğlu,Yörükleri:
Onyedi Cerid Aşireti’nin; Şam Bölgesinden gelip, Binboğa
Dağlarına, Aladağ’a yerleşme çabalarına, karşı duruşlarıyla
oluşan itilaf, Osmanlı Devleti Muhacirin Komisyonu tarafın
dan, Ceridler’in 1659’ da Çukurova’ya iskanı ile son buldu.
1699’ da Zülkadriye Eyaleti Hazinesinden (Andırın ve Bahçe
İlçelerinin Güneyi) Ayırılarak,Üzeyir(Payas) Sancağına Bağlan
masıyla Çok sayıda, Zülkadiriye Türkmenlerinden ve Farsak
Türkmenlerinden (Ulaşlı) Aileleri, Bölge içine Amanos Dağı
Eteklerine iskan edilmişlerdir. Günümüzde, Andırın, Kadirli,
Bahçe,Osmaniye,Erzin,Dörtyol,Payas,İskenderun İlçelerinde
yaşayamlarına devam etmektedirler.[2]
Zülkadiriye Türkmenlerinden Tanınmış Kişiler: Dede Korkut
Bayat Boyunun Boy Beyidir. Fuzili, Yahya Kemal Beyatlı, Bayat
Boyundandır.Necip Fazıl Kısakürek Zülkadiroğlu Beylerindendir.
[1]Bayatlar: Oğuzha'nın Oğullarından, Bayathan'ın Soyundan Oluşan Boy.
[2]Zülkadiriye Aşiretinden Olanlar: Zülkadiroğulları, Dulkadiroğulları, Çözveliler(Kadirli)
Zülkadirler Zeytinli Aşiretinden Olanlar:
Göv Ahmetli Sülalesi Andırın; Göv Ahmetli’nin Göv Alili ”Alioğlanlı”Kolu;
Hamzaoğulları,Kara Aliler, Uzun Musalar, Koca Ökkeşler, KaraMehmetli,
Zeytinoğulları, Ümitoğulları, Hafızoğulları, Zenğinoğulları,
Avanoğulları (Erzin, Dörtyol, Payas, İskenderun)
Zülkadirler Şerikli (Şahruhlu) Aşiretinden Olanlar:Şahrıklı, Şekerciler.(Payas)
Boyları Hun İmparatorluğunu kurmuşlar;Taştık,Togar Medeniyet
lerini oluşturarak, Milletler Medeniyeti içinde yer almışlardı.
MÖ:6.yy'da Münferid yaşamaya başladıkları,BatıTürkistan'da;MÖ:
3.yy'da sayıları arttı. MÖ:177’de Mete zamanında, kalabalık Oğuz
Nufusu; Üstyurt, Hazar Denizi Kıyısı, Turan Ovasına yerleştiler.
Oğuzların Anayurdu Doğu Türkistandan, Batıya göç eden Oğuz
Boyları “Batı Oğuzları”Göç sonrasında,Anayurtlarında yaşamaya
devam eden Oğuzlara; “Doğu Oğuzları”denir. Köktürk, Gazneli,
Karahanlı,Devletlerini ‘Doğu Oğuzları’(KansuTürkleri)kurmuşlardır.
Anayurttan; Üstyurt’a göçen “Selçuklular”, Turan Ovası'na göçen
“Bayatlar” Kırım’a göçen“Tatarlar” Avrupa'ya göçen Oğuzlar“Batı
Oğuzları”dır.
Karakorum merkezli yaşayan Tunguz(Oğuz)ların Bayat Boyu; Doğu
dan,Batıya göçmeleriyle,Seyhun Irmağı Kıyı Boyunca, Hazar'a kadar,
Turan Ovası’nda yurt tutmuşlardır.Bir dönem Karahanlı Coğrafyasına
dahil olsalar da, göç sonrası aldıkları “Batı Oğuzları” ismiyle oluşan,
kültür dairesi içinde varlıklarını sürdürmüşlerdir: Üstyurt'ta yaşayan
Selçukluların oluşturdukları,siyasi, askeri birlik içinde, yer almışlar ve
Birlikte kurdukları,Selçuklu Devleti içinde yaşamışlardır.Bayatlar,Batı
Oğuzları(Selçuklularla) Önasya'ya, Anadolu'ya yayılmışlardır.[1]
Oğuzlar; Batı Türkistanda, yarı göçebelikten yerleşik (şehir)yaşamına
geçtiler. Hayvancılık yanında, Tarım, toplumu oldular. 300 Yıllarında
kurdukları siteler, o döneminin Dünyada eşsiz şehir örneklerini oludu.
Kaşkarlı Mahmut: Oğuzların, Bozok, Bayat Boyu; Beş Aşirettir:
Zülkadiriye Türkmenleri (Mamulu Oğuzları)
Kacarlı Türkmenleri,(Şambayat Türkmenleri)
Akbayat Türkmenleri(Kerkük Türkmenleri)
Kocacık Türkmenleri(Kocacık Yörükleri)
İnallı Türkmenleri (İnallı Yörükleri)
Oğuz, Bozok, Bayat Boyu; Zülkadiriye Türkmenleri, Asker sınıfından
dır. Bayatların “Mamulu” kolundan Aileler; Kur'an'da "Zülkar neyn"
ismi verilen,Oğuz Han’a izafeten,Oğuzhan’nın şehri anlamına gelen
“Zülkadiriye” den isim alır. Zülkadiriye’ye yerleşen Mamulu Oğuzları
ilk Müslüman Aşiretlerindendir.
Zülkadiriyeliler, Zülkadirler, Zülkadiroğlu isimleriyle Tarih sahnesinde
yer almışlardır. Zülkadirlinin: Babaocağı; Mamulu Aşireti,Merkez Oba
sı; Zülkadiriye Obası. Beylik Hanedanı; Zülkadirli Aşireti, Zülkadiroğul
ları Sülalesidir.Anadoluda Beylik Kuran Dulkadiroğullarıda Zülkadiriye
Türkmenlerindendir. Zülkadiriyeliler Sunni Hanefi Mezhebindendirler.
Gittikleri Coğrafyadan isim almış ya da kurdukları yeni yurtlarına isim
lerini vermişlerdir.Orta Asya,Kafkasya,İran,Irak,Suriye,Anadolu,Coğ
rarafyasına dağılmışlardır.Mamulu Oğuzları:Zülkadirlidenayrı,Mamulu
ismini kullanmaya devam etmişler.Sunni ve Şiiliği benimsemiş Oymak
ları İran,Kafkasya,Irak,Suriye,Anadolu’da Yurt tutmuşlardır.
Oğuz Bayat Boyu Mamulu Oğuzları
Zülkadiriye Türkmenlerinin Obaları:
1-Mamulu Aşireti(Merkez Oba)
2-Zülkadirli Aşireti
3-Şerik Obası;Şahrulu Aşireti(Dulkadiroğulları)
4-Zeytinli Aşireti
5-Celilli Aşireti
6-Melek(Cemelek)Civelekli Aşireti
7-Yaycılı Aşireti.
Zülkadiriye Türkmenleri’nin -Anadolu Aşiretleri- Oğul Aşiretleridir.
Zülkadiriye Türkmenleri; Oğuz, Bayat Boyu Asker Sınıfındandır.
'Sunni Hanefi itikadında olmaları nedeniyle,Selçuklu Ordularında
'Serdengeçti' Asker olan Zülkadirliler ve Oğul Aşiretleri Anadolu'ya
Selçuklu Ordularıyla gelmişlerdir.Zülkadirli TürkmenYörükleri,Orta
Asya’dan, Anadolu’ya Beylikler Döneminde de yerleşmeye devam
etmişlerdir.
Selçuklu sonrası Anadoluda, Beylikler Döneminde; Zülkadiriye
Türkmenleri; Anadoluda, “Zülkadrye Eyaleti”Beyliğinden Önce;
Samsun, Amasya, Çorum, Sıvas, Giresun, Coğrafyasında 13 yıl
süren "Zeytun Beyliği"ni kurmuşlardır. Zeytun Beyliği, Anadolu
Türk Birliği için, Osmanlı Beyliğine katılmıştır. Malatya, Sıvas
Adıyaman, Kayseri, Samsun, Giresun, Amasya, Çorum, Maraş,
Adana, Niğde Mersin Hatay, Halep, Şam Bölgelerinde kalabalık
nufusu olan Zülkadirliler. Anadoluya Selçuklu fetih Döneminde
geldiler. Anadolu’da kurulan Türkmen Beylikleriyle (Dulkadir
Oğulları, Ramazanoğulları, Çobanoğulları, Karamanoğulları v.d)
uyum ve birlik içinde olmuşlardır. Ör. Zülkadirliden, Zeytinoğlu
Sülalesinin, Maraş Oymağı(Divitliler), Dulkadiroğlu Beyliği’ nin
Yazışma, Büro ve Arşiv yönetimini üstlenmişlerdir. Devlet Arşiv
Belgelerinde; Birlik, Asayiş ve Devlet otaritesine karşı işlenmiş
suç listelerinde Zülkadiriye Türkmenlerinin isminin geçmediği
görülür. Tarih Boyu, Devlet yanlısı Serdengeçtiler yetiştirmiş
Aşiretler zinciridir.
Yavuz Sultan Selim Han; Dulkadiroğlu Beyliğinin Memlüklülerle,
Osmanlı arasında ikili siyasetleri nedeniyle Mısır Seferi dönüşü
Dulkadiroğlu Beyliğine (1517) son vermesinden sonra;Dulkadir
Oğullarını Kırşehir tarafına zorunlu iskan etmişdir.
Osmanlı Devleti; Maraş çevresinde nufus çoğunluğuna sahip
olan, Zülkadriye Türkmenlerinden Zülkadiroğullarını, Maraş
Coğrafyasında Kurulan Sancağın Başına Bey olarak atamıştır.
Sancak “Zülkadriye Sancağı”ismini almıştır. Zülkadiroğulları
yönetimindeki “Zülkadriye Sancağı” 1522’de Zülkadriye Eya
leti Olarak, Osmanlı Devleti Halep Beylerbeyliğine bağlandı.
1636’ da Meşhur Kanlı Geçit Vuruşmasında; Birlik Oluşturan,
Zülkadiroğlu,Bozdoğanoğlu,Kozanoğlu,Dadaloğlu,Yörükleri:
Onyedi Cerid Aşireti’nin; Şam Bölgesinden gelip, Binboğa
Dağlarına, Aladağ’a yerleşme çabalarına, karşı duruşlarıyla
oluşan itilaf, Osmanlı Devleti Muhacirin Komisyonu tarafın
dan, Ceridler’in 1659’ da Çukurova’ya iskanı ile son buldu.
1699’ da Zülkadriye Eyaleti Hazinesinden (Andırın ve Bahçe
İlçelerinin Güneyi) Ayırılarak,Üzeyir(Payas) Sancağına Bağlan
masıyla Çok sayıda, Zülkadiriye Türkmenlerinden ve Farsak
Türkmenlerinden (Ulaşlı) Aileleri, Bölge içine Amanos Dağı
Eteklerine iskan edilmişlerdir. Günümüzde, Andırın, Kadirli,
Bahçe,Osmaniye,Erzin,Dörtyol,Payas,İskenderun İlçelerinde
yaşayamlarına devam etmektedirler.[2]
Zülkadiriye Türkmenlerinden Tanınmış Kişiler: Dede Korkut
Bayat Boyunun Boy Beyidir. Fuzili, Yahya Kemal Beyatlı, Bayat
Boyundandır.Necip Fazıl Kısakürek Zülkadiroğlu Beylerindendir.
[1]Bayatlar: Oğuzha'nın Oğullarından, Bayathan'ın Soyundan Oluşan Boy.
[2]Zülkadiriye Aşiretinden Olanlar: Zülkadiroğulları, Dulkadiroğulları, Çözveliler(Kadirli)
Zülkadirler Zeytinli Aşiretinden Olanlar:
Göv Ahmetli Sülalesi Andırın; Göv Ahmetli’nin Göv Alili ”Alioğlanlı”Kolu;
Hamzaoğulları,Kara Aliler, Uzun Musalar, Koca Ökkeşler, KaraMehmetli,
Zeytinoğulları, Ümitoğulları, Hafızoğulları, Zenğinoğulları,
Avanoğulları (Erzin, Dörtyol, Payas, İskenderun)
Zülkadirler Şerikli (Şahruhlu) Aşiretinden Olanlar:Şahrıklı, Şekerciler.(Payas)
Zülkadirler Civelekli Aşiretinden Olanlar:Melek, (Cemelek) Ailesi (Payas)
Zülkadirler Yaycılı Aşiretinden Olanlar:Yaycıoğulları (Andırın)Allişli (Payas)
Bayat Boyu, Kocacık Türkmenlerinden Olanlar:Kocalar Ailesi (Payas).
Osmanlı Devleti, Maraş Zülkadriye Eyaleti (Beylik) Yönetimini (1831)yılına
kadar, Zülkadir Beyleri yürütmüştür.
Zülkadirye Eyaleti "Beyliği" (1517-1831):
Osmanlı'da Yerel Yönetim şekli; Eyalet
Yönetiminden,Vilayet yönetim şekline dönüştü.(1831)Zülkadiroğlu
Eyaletinin Maraş Valiliğine dönüşmesinden sonra;
Maraş Valiliği Beyazıdlılar yönetimine geçmiştir.
Not:Kaynak gösterilmeden;tamamen veya kısmen kullanılamaz.
09.Haziran.2015
İsmail YİĞİT
Araştırmacı Yazar
yigitarastirmaci@hotmail.com
İsmail YİĞİT-Google+
İsmail YİĞİT "Derlemeler" -Youtube
Civelekli aşireti hususunda aydınlatıcı bilgiler varsa yazalım
YanıtlaSil